Emeklilikte yaşa takılan milyonlarca vatandaş heyecanla yasa teklifini beklerken, sigortalı çalışmaya 2000-2001 yıllarında başlayanlar da kapsama girmenin yolunu arıyor. İşe giriş tarihi, prim gün sayısını artıracak formüller merak edilirken, 2000 öncesi primler altın bedeli taşıyor. Bu nedenle de 1996, 1997, 1998 ve 1999’da yatırılan primler aylığı artırmada değer taşıyor.
ASKERLİK DETAYI
2000 yılından evvel fiili hizmet artırımıyla çalışılması durumunda yıpranma müddeti başlangıcı geri çekiyor. Askerlikten evvel rastgele bir sigorta kolundan işe başlamayanların askerlik borçlanması yapması durumunda emeklilik yaş ve günleri öne çekiyor. Örneğin sigorta girişi Nisan 2000 olmasına rağmen 1994 yılında 18 ay askerlik yapan bir kişinin borçlanması halinde sigorta başlangıcı 550 gün geri çekiliyor, 1997’nin ortalarına gidiyor ve EYT’ten yararlanabiliyor.
Yeni yılda taban fiyatla birlikte borçlanma meblağları da artacağı için öncesinde borçlanmaya gitmek avantajlı oluyor. Düzenleme 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı çalışmaya başlayanları kapsayacak.
Yasa çıktıktan sonra askerlik borçlanması için, maddede açık karar bulunması, yönetmelikle uygulamaya açıklık getirilmesi ya da yargı kararıyla uygulamaya teşmil edilmesi gerekiyor. Emeklilikte Yaşa Takılanların (EYT) merak ettiği birtakım soruların cevapları şöyle:
BORÇLANMA İÇİN YASANIN ÇIKMASINI BEKLEMEYE GEREK VAR MI
Yasa teklifi en geç aralık ayında Meclis’e gelecek. Borçlanma primleri ocak ayında artacak. Teklifin içeriğini gördükten sonra, muhtaçlık duyulan prim gün sayısı kadar yeni yıldaki artışa takılmadan borçlanmaya gitmek faydalı olacak.
Kasım 1999 yılında işe başladım, fiili hizmet artırımıyla emekliliğim öne çekilir mi?
Bugün 45’in üzerinde uygulanan yıpranma hissesinin sigorta girişini 1999 öncesine çekmede tesiri bulunmuyor. Yıpranmaya tabi çalışanların gün sayılarının yüksek olması nedeniyle olağan sigortalılardan daha avantajlı olmaları kelam konusu.
Diğer yandan 2000 yılı öncesi, örneğin Kasım 1999 yılında fiili hizmet artırımıyla çalışıldıysa yıpranma mühleti geri çekilerek EYT kapsamına girilebilir.
Askerlik borçlanması sigortalılığın başlangıç tarihini ne kadar öne çeker, kıdem tazminatı hakkı doğar mı?
Sigortalı işe başlamadan evvel askerlik yapanlar hem sigorta tarihini geriye götürebilir hem de prim gün sayısını artırabilir. Askerlik öncesi bir işte çalışmamış olanların askerlik borçlanması yapması yaş ve günlerini öne çekmesinde fayda bulunuyor.
İşe girdikten sonra askerlik yapanların borçlanması ise yalnızca prim ödeme gün sayısını artırıyor, lakin emeklilik tarihini öne çekmiyor. Şubat 2000 tarihinde sigortalı işe başlayıp askerliğini 1999 yılında yapan borçlanarak emekli olabiliyor.
Emeklilikte, aylığı artırmada 2000 öncesi primler neden altın kıymetinde?
SGK’ya bildirilen prime temel kar emekli aylığını artırmada büyük ehemmiyet taşıyor. Gösterge sisteminin temel alındığı 2000 öncesi primler emekli aylığını yükseltiyor.
Bu nedenle de 1996, 1997, 1998 ve 1999’da yatırılan primler aylığı artırmada kıymet taşıyor. Emekli aylığını artırmak için 2000 öncesi yüksek tavandan borçlanmakta yarar bulunuyor.
EYT’DE ÖNE ÇIKAN TARİH EYLÜL 99
Yasa çıktıktan sonra borçlanma yolunun kapatılması kelam konusu olabilir mi?
Sigortası 8 Eylül 1999 tarihinden evvel başlayanların EYT kapsamında olacağı tabir ediliyor.
Bu tarihin mutlaklaşması halinde öncesi için borçlanma imkânı bulunuyor. Bu yolun kapatılacağı ihtimali zayıf. Fakat askerlik borçlanması için maddede açık karar bulunması, yönetmelikle uygulamaya açıklık getirilmesinde fayda bulunuyor.
Staj sigortası EYT kapsamına girmeyi sağlar mı?
Staj sigortasıyla uzun vadeli sigorta kollarına tabi çalışmaya başladıkları tarih ortasında doğum yapan bayanlar başlangıç tarihini borçlanma yaptığı gün sayısı kadar geri çekebilecek.
Bunun dışında staj mühletince yapılan sigorta emeklilikte dikkate alınmadığı için 1999 öncesi staj yapanlar EYT kapsamında yer almıyor.