Borsa İstanbul, Türkiye’de sermayenin tabana yayılması, kurumların gelişmesi, yatırımın inançlı hale getirilmesi açısından uzun yıllardır kurumsallığıyla dik dursa da son devirlerde tartışmaların odağında olmaktan kurtulamıyor. Borsalardaki işleyiş temelinde çok emniyetli olarak düzenlenir ve denetlenirken, iktisada de katkısı yadsınamaz. Yıllar içerisinde gelişmeler öncelikli olarak küçük yatırımcıların korunmasına yönelik olsa da ülkemizde algısı her daim tartışmalı olan piyasaların pandemiyle birlikte gelişimi göz kamaştırmış lakin son devirde yaşananlar yeniden kalpleri kırmıştır. Borsa İstanbul, Sermaye Piyasası Şurası ve türevleri, Türkiye’de kurumsallığın kitabını yazacak düzeyde kurumlar olarak gelişirken, argümanlar, yaşananlar ve telaffuzlar bu imaja ziyan verir niteliğe ulaşınca dikkat çekti.
1985 yılında İstanbul Menkul Değerler Borsası olarak kurulan İstinye’nin gözbebeği Borsa İstanbul, 1986’da Cağaloğlu’nda 20 pay senediyle süreç görmeye başladı.
1995 yılında Karaköy’den artık bulunduğu İstinye’deki yerleşkeye taşındığında devrin en havalı iş ortamıydı. 2013 yılında Borsa İstanbul ismini alarak vadeli süreçler ve altın borsasıyla birlikte sonrasında da birçok oluşumu tek çatı altına topladı. Yönetim Konseyi Başkanı Prof. Dr. Erişah Arıcan, Genel Müdürü de Korkmaz Ergun olan kurumda yüzde 80,60 oranında Türkiye Varlık Fonu kelam sahibi olurken, yüzde 10 oranında Katar Yatırım Otoritesi’nin iştiraki QH Oil Investments LLC, yüzde 1,30 oranında Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği, yüzde 2,32 oranında Borsa İstanbul A.Ş. hissesi bulunuyor. BİST bünyesinde üye, kote ya da süreç gören 581 şirket var.
Piyasalardan yolu geçenlerin bildiği gerçekler
Sermaye piyasalarında vazife almak 90’lı yıllarda lüks bir hayat getirirken, dönemsel istikrarsızlık ya da oynaklıklar çıkarın da kapısını aralıyordu. Sonrasında düzenleme getirilen piyasalarda kurumsallaşma birçok kuruma nazaran daha erken tamamlandı.
Borsa’da süreç yapma yetkisiyse herkesin elde edebildiği bir vazife olmazken, muhakkak uzmanlıklar gerektirdiğinden 2000’li yıllarda SPK, Borsa İstanbul süreçlerinde ‘lisanslama’ kuralını getirdi. Bunun yanı sıra bu üslup kurumlarda çalışanların tarafsızlığının korunması ve haksız zenginleşmesinin engellenmesi hedefiyle noter onaylı resmi evraklarla kurumlara taahhütlerde bulunulması şartları bulunuyordu.
Sermaye Piyasası Şurası “yatırım danışmanlığı”na ehemmiyet verdiğinden kurumlarda çalışanlar da mevzuatlara bağlı istihdam edilir.
SPK’nın ‘Aracı Kurumların Sorumlulukları ve Dikkat Etmeleri Gereken Hususlar’ çerçevesinde, 4. husus ‘Yorum ve Tavsiyelerde Bulunulmasına Ait Temellere Uyulması’ biçiminde düzenlenerek içeriği şu haldedir:
Kurulumuz düzenlemeleri yeterince, sermaye piyasası araçları ile bunları ihraç eden kuruluşlar hakkında ve sermaye piyasası ile ilgili öteki hususlarda yönlendirici nitelikte yorum ve tavsiyelerde bulunan yahut bu bilgileri yayan aracı kurumların; yorum ve tavsiyelerini itinayla hazırlamaları, bu tavsiyelerin objektif olmasına dikkat etmeleri ve ilgili sermaye piyasası aracıyla temaslı çıkar bağlantılarına yer vermeleri gerekmektedir.
Kişilerin işe alımlarında eğitimleri, deneyimleri, lisanslar ve beyanları da kıymetlidir. Portföy idaresi, yatırım danışmanlığı yapacak şahısların aşağıdaki özellikleri barındırarak görseldeki üzere bir beyanı noter onaylı aracı kuruma sunma mecburiliği vardır
www.spk.gov.tr
Yatırım danışmanı olarak istihdam edilecek işçinin isimli sicil dokümanı, lisans belgesi tarihi ve numarası, mezuniyet dokümanı, Şirketle yapmış olduğu iş akdi, SGK işe giriş bildirgesi, özgeçmişi, muaccel vergi borcu bulunmadığına dair ilgili vergi dairesinden/dairelerinden alınacak belge, noter onaylı beyanı. (İlgili işçinin 4 yıllık lisans eğitimi veren kurumlardan mezun olması ve finans piyasalarında en az 3 yıllık deneyiminin bulunması gerekmektedir.)
Lisanslama nedir? Lisans nereden ve nasıl alınır?
Borsa İstanbul’un yüzde 20, Merkezi Kayıt Kuruluşu ve İstanbul Takas ve Saklama Bankası’nın yüzde 10,5, Türkiye Değerleme Uzmanları Birliği’nin yüzde 10 ve Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği’nin yüzde 49 oranında hissesiyle kurulan Sermaye Piyasaları Lisanslama Sicil ve Eğitim Kuruluşu, lisanslamaya dair tüm süreci yönetir. Lisans almaya aşikâr merkezi imtihanlarla (KPSS, TUS gibi) hak kazanılır. Lisanslama, sermaye piyasalarında vazife almaya yetkili olduğunuzu gösterir.
Birçok lisans çeşidi vardır. Yalnızca sermaye piyasaları değil gayrimenkul bölümüne de yönelik lisanslar bulunur. Misyon yetki içerikleriyse farklılaşır.
www.spl.com.tr
Örneğin bir aracı kurumda genel müdür olmak için ‘Sermaye Piyasası Faaliyetleri Seviye 3 Lisansı’ sahibi olmak gerekirken, son günlerin revaçta konusu VİOP’ta vazife almak için ‘Türev Araçlar Lisansı’, tekrar son günlerde çok konuşulan kredili süreçlerde Kredili Süreç Sorumlusu olmak için de ‘Sermaye Piyasası Faaliyetleri Seviye 1 Lisansı’ sahibi olmak gerekir.
Resmî Gazete 14 Ağustos 2014 tarih 29088 sayıda Sermaye Piyasasında Faaliyette Bulunanlar İçin Lisanslama ve Sicil Tutmaya Ait Temeller Hakkında Bildirim, 2. kısımda Lisans Çeşitleri, Lisansa Tabi İşçi ve Lisans Alma Koşulları’nda Lisansa tabi işçi başlıklı Unsur 6’da da şöyle diyor:
Halka açık iştiraklerde, yatırım kuruluşlarında, kolektif yatırım kuruluşlarında, derecelendirme kuruluşlarında, gayrimenkul değerleme şirketlerinde ve Kanunda yer alan başka kurumlarda çalışanlardan makul unvan yahut niteliklere sahip olanlar, Konsey düzenlemeleri ile mecburî tutulması halinde, 5 inci hususta sayılan lisanslardan bir yahut birkaçına sahip olmak zorundadırlar. Kaynak: Mevzuat
Tüm bunların akabinde Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin paylaşımları tekrar gündeme geliyor
twitter.com
“Borsa İstanbul, halka açık şirketlerimiz ve yatırımcılarımız açısından her geçen gün daha da cazip hale geliyor” diyen Nebati’nin CV’si merak ediliyor
Bakan, şirketlerin bilançoları, sermaye yapıları ve karlılıklarına itimattan bahsediyor ve sermaye piyasalarına yatırımın arttığını belirtiyor.
Banka yükselişinin olduğu bir devirde de olsa gerçek dala değinmeden olmuyor.
Bakan Nebati’nin özgeçmişinde “lisanslama” dokümanı görülmüyor
Kaynak: Hazine ve Maliye Bakanlığı
Nebati, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı da destekliyor
Hatta daha öncesinde Borsa’nın birinci yükselişe geçtiği periyotta paylaşımlar yapıldığı görülüyor
Nebati yayınlarda da Borsa’ya para girişinden bahsetmiş fakat canlı yayın kazalarıyla milyon milyar karışmıştı.
Borsa İstanbul’un eski genel müdürlerinden olan Tuncay Dinç, bugün Independent Türkçe’de Cihat Arpacık’a şunları söyleyerek dikkat çekiyor?
Sayın Nebati’nin bakan olmadan evvel değişik ortamlarda ‘borsa haramdır’ dediğini şahsen biliyorum. Bakan olduktan sonra insanları borsaya teşvik etmesi de bir tezat teşkil etti… Bu mevzulara müdahale etmesi gereken kurumlar sessiz kalıyorsa, yarın öteki şeylerle de karşılaşabiliriz. Borsa üzere bir yerde itimat ve şeffaflığı bu kadar öldürdüğünüzde ve bu devlet gücünü kullananlar tarafından yapıldığında insanlardan yatırım yapmalarını bekleyemezsiniz. Kaynak: Independent Türkçe
Bütün bunlardan sonra mevzunun uzmanları soruyor?
Eski bankacı olan Ömer Rıfat Gencal, Hazineden Sorumlu Genel Müdür Yardımcılığı da yapmış bir isim olarak soruyor
Yine eski bankacı ve finansçı olan Serkan Özcan ise birden fazla soru yöneltiyor!
Sizin de sorularınız varsa yorumlara bekliyoruz ? ancak evvel Yasal YTD metnimizi okuyun ?
Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy idare şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri ortasında imzalanacak yatırım danışmanlığı mukavelesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların şahsî görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, yalnızca burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.