Duygu Erdoğan – 2018’de geliştirilen ve üç yıldır toprakla buluşan yerli ekmeklik buğday çeşidi ‘halis’, ünite alanda sağladığı yüksek kalite ile tarlalarda dikkat çekiyor. Çiftçi, hem azalan tarım alanlarından ülkeye sağladığı katkı, hem de Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) başta olmak üzere yaptığı satışlarda yüksek bedeller içeren eseriyle daha fazla gelir elde ettiği için memnuniyetini lisana getiriyor. Karaman Merkez Salur Köyü’nden çiftçi Ali Beke Özgan dekara 1090 kilo randıman alırken, Konya Karapınarlı ziraat mühendisi çiftçi Duran Yerlikaya’nın dekara randımanı ise 1050 kilo oldu. Çeşidin dekarda 1200 kiloya kadar randıman sağlayabildiği belirtiliyor. Çeşitli bölgelerde sonuna gelinen, çeşitli bölgelerde ise devam eden hasatlarda yüksek randıman yüz güldürüyor.
Tarımsal Araştırmalar ve Siyasetler Genel Müdürlüğünce (TAGEM), 2018 yılında Sakarya Ziraî Araştırma Enstitüsü’nde (Sakarya Mısır Araştırma Enstitüsü) geliştirilen yerli ekmeklik buğday çeşidi ‘halis’, yaklaşık 3 yıldır toprakla buluştu. Buğdayda genel olarak dekara randıman oranı bölgelere nazaran 400-500 kilo ortasında değişiyor. Yerli yeni çeşitler bu randımanı 700-1200 kiloya kadar taşıyor. Türkiye genelinde buğday rekoltesinin geçen döneme nazaran yaşanacak artışla 20 milyon ton olması bekleniyor.
‘Küçük alanda büyük verim’
Yerli tohumun tıpkı vakitte kıymetli bir kamu özel işbirliği örneği de olduğunu söyleyen Ziraat Odalarına danışmanlık veren Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süleyman Soylu, “TAGEM ve Sakarya Mısır Araştırma Enstitüsü’nün üretimini Alp Tarım ise tohumluk dağıtımını yapıyor. Çeşidin çiftçiye ulaşabilmesi çok kıymetli. Yerli her çeşit düzgün olacak üzere bir düstur yok. Kimi çeşitlerin genetik kapasitesi verimliliğe uygun fakat birtakımı da çok uygun bakılmasına karşın kendi kapasite sonu nedeniyle muhakkak bir randımanı aşamaz” dedi.
Türkiye’nin makul tarım alanlarından yüksek randıman ve kalite elde etme amaçlarının olduğunu hatırlatan Soylu, yerli yeni çeşitlerle bu gayeye hizmet edildiğini söyledi. Dünyada da bilhassa pandemi akabinde yaşanan besine erişim ve stok gereksinimi sıkıntılarıyla birlikte yüksek randımanın değerinin tekrar anlaşıldığını anlatan Soylu, un endüstrisi için gereksinimi gidermede bu çeşidin değerli bir öge olabileceğini kaydetti. Soylu, İç Anadolu’dan Trakya’ya kadar 25-30 kentte çiftçilerin halis çeşidini de ektiği bilgisini paylaştı.
‘Köylerden isteyenler oluyor’
Bu dönem için birinci sefer çeşidi deneyen Karaman Merkez Salur Köyü’nden çiftçi Ali Beke Özgan, 85 dönüm alanda ekim yapıyor. Dekara 1090 kilogram randımanın çok önemli bir oran olduğunu anlatan Özgan, “Kalitesi de üst seviyede. ELÜS sistemi ile depoladım. Tohumları Tarım Kredi Kooperatifi’nden almıştım, artık çiftçi arkadaşlara veriyorum. Etraf köylerden de isteyen oluyor. Sürdürülebilir bir eser. İç Anadolu Bölgesi’nin koşullarına ahenk sağlıyor” dedi.
Hayvancılık için de değerli
Konya Karapınarlı ziraat mühendisi çiftçi Duran Yerlikaya, üçüncü ekiliş yılında aldıkları randıman ve yüksek kıymetlerden şad olduklarını anlatırken, “TMO tarafından birinci sınıf ekmeklik sınıfında bedellendiriliyor. Maalesef her çeşit piyasada başarılı olamıyor. Biz kontratlı tohumluk olarak ekiyoruz. Uzunluğu da uzun, yani hayvancılık yapanlar için sap kısmı da değerli olduğundan kalan saplar değerlendirilebiliyor. Türk çiftçisi için yerli eser kullanmak kıymetli. Küçük alanda büyük randıman sağlıyor” dedi.