Erdoğan DEMİR / EDİRNE (İGFA) – Keşan Belediyesi’nin daveti üzerine ilçeye gelen ve Keşan Belediye Lider Vekili Tarık Uysal tarafından karşılanan Kuzey Makedonya Eski Dış Yatırımlardan Sorumlu Devlet Bakanı Türk Demokrat Parti Milletvekili Haydi Nezir ile bir röportaj gerçekleştirdik.
Nezir, İGFA ve Keşan Postası’nın sorularını yanıtlandırarak, değerli açıklamalarda bulundu.
- Öncelikle sizi tanıyabilir miyiz?
Merhaba güzel bulduk. Ben Haydi Nezir Makedonya eski devlet bakanı, 1 periyot milletvekilliği 3 devir bakanlık yapmış bir arkadaşınız. 2006 yılında Makedonya Türk Demokratik Partisi’nden milletvekili seçildim. 2008 yılında devlet bakanı oldum. Dış Yatırımlardan Sorumlu Devlet Bakanı olarak misyon aldım. 2008 – 2010 yılına kadar bu vazifemi sürdürdüm. 2017 yılında emekliye ayrıldım. O periyotta Türkiye’ye çok sık sık gidip geliyordum. Özellikle iktisat ile ilgili çok uğraştık, takdir edersiniz ki ülkeler artık savaşla değil iktisat ile alınır. Biz de Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Balkanlarda münasebetiyle Makedonya da görmek istedik. Kuzey Makedonya Türkiye için bir Avrupa kapısıdır. Kuzey Makedonya o mevzuda Türkiye’nin bir dost ülkesidir, kardeş ülkesidir. Kuzey Makedonya’yı birinci tanıyan devlet kayıtsız koşulsuz, Türkiye Cumhuriyeti devleti olmuştur. Bu vesileyle bizler daima o periyot Kuzey Makedonya’ya nasıl yatırım getirebiliriz. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin tartısını nasıl orada gösterebiliriz diye düşündük. Çalışmalarımız bu türlü başladı.
- Keşan’a ziyaretinizin sebebi nedir?
Sebebi ziyaretimiz tabi 2017’de vazife bittikten sonra emekliye ayrıldım. Bu ortada pandemi olayı baş gösterdi. Birkaç yıl Türkiye’ye gelemedik. Ya da gelip geçip gidiyorduk, pek de fazla kalamadık. Türkiye’yi özledik. Sizleri özledik. Bir anavatanın kokusunu alalım dedik, tozunu biraz yutalım dedik. Zira biz Türkiye sevdalısıyız,Türkiye Cumhuriyeti Devleti bizim gönlümüzde taht kuran bir ülkedir. Evet vatan olarak bildiğimiz Kuzey Makedonya Cumhuriyeti Devleti vardır. Ama canımızdan daha çok fazla sevdiğimiz anavatanımız var. Anavatanımız Türkiye Cumhuriyeti devletidir. Onun için bir ziyaret edelim dostlarımızı görelim. İpsala’ya geldik, orada bizleri çok uygun ağırladılar. Orada görüşmelerimiz oldu. Borsa lideri Necmi Sezer’i ziyaret ettik. Kaymakam Ömer Sevgili beyefendi çok beyefendi bir insan kendisini de ziyaret ettik. Sağolsun Tarık beyefendide bizim burada olduğumuzu duyunca Keşan’a davet etti. Kendilerine çok teşekkür ederim. Yakın ilgi gösterdiler, Keşan’da hoş bir program hazırlamışlar. Borsayı, Ticaret ve Sanayi Odası’nı, Emniyet Müdürü’nü ve Müftülüğü ziyaret ettik. Böylelikle Keşan’ı da gördük. Bu vesileyle bugün buradayız.
- Sizin döneminizdeki Makedonya ile bugünkü Makedonya’yı siyasi ve ekonomik olarak kıyaslarsanız neler söylemek istersiniz.?
Şimdi Kuzey Makedonya Cumhuriyeti Devleti 2 milyon nüfusa sahip olan bir ülkedir. Malum dünyada bir ekonomik kriz var. Kuzey Makedonya da bunu yaşıyor. Bizim devrimizde dediğim üzere iktisada çok daha fazla değer verdik. Bugün siz de takdir edersiniz ki ülkeler artık savaşla değil iktisat ile alınır. Her şey iktisada dayalıdır, paradır. Biz o devir çok tartı verdik iktisada, ben Dış Yatırımlardan Sorumlu Devlet Bakanı olduğum için özellikle Türkiye ile daha fazla ilgilendim. Avrupa ile de ilgilendim lakin Türkiye ile genelde daha fazla ilgilendim. 2008 yılında bakan oldum, 2009 yılında Makedonya ile Türkiye ortasında bir strateji mutabakat imzalandı. O vakte kadar Kuzey Makedonya’nın Amerika Birleşik Devletleri ve İsrail ile bir mutabakatı vardı. 3. Muahede yapılan ülke Türkiye Cumhuriyeti Devleti oldu. Biz bu muahededen çok keyifli olduk, dedik ki Kuzey Makedonya’ya nasıl yatırımcı çekebiliriz. 25 Mayıs 2009 tarihinde Makedonya’da İş Forumu düzenledik. O devirde Kürşat Tüzmen İktisat Bakanı idi. O periyot Kürşat Tüzmen o vazifeden ayrılınca Zafer Çağlayan bakan oldu. Çağlayan 220 kişilik bir heyetle Kuzey Makedonya’ya geldi. Kendilerini konuk ettik ağırladık. O vakit birinci sefer Türkiye’nin işverenleri yani iş adamları Kuzey Makedonya’yı ziyaret ettiler. Allah rahmet eylesin ENKA Holding’in işvereni Şarık Tara, yeniden Allah rahmet eylesin Cevahir Holding’in sahibi İbrahim Cevahir ve LİMAK’ın işvereni Nihat Özdemir, SÜTAŞ’ın işvereni Muharrem Yılmaz, TİM Lideri ve şimdiki Türkiye Futbol Federasyonu Lideri Mehmet Büyükekşi de bu ziyarette yer almıştı. 220 işadamı geldi, Kuzey Makedonya’ya büyük bir çıkartma yaptılar. Kuzey Makedonya da birinci kere bir İş Forumu düzenledik.
O vakit Kuzey Makedonya Başbakanı Nikola Gruevski, Başbakan Yardımcıları, Ulaştırma Bakanı ve birkaç Makedonya bakanı da bu foruma katıldı. Forum bittikten sonra Kuzey Makedonya Başbakanı Nikola Gruevski beni yanına çağırarak sayın bakan bunu devamını istiyoruz, Türkiye’de de bunu yapalım dedi.
Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın da katılmasını istediğimiz bir Türk işadamlarının katılacağı bir toplantıyı planladık. 25 Aralık 2009 yılında Hotel Dedeman da bir iş forumu daha düzenledik. Bu sefer Kuzey Makedonya’yı tanıtmaktı hedefimiz, ondan evvel Türk işadamlarını Kuzey Makedonya’ya getirdik, birinci sefer Kuzey Makedonya havaalanında özel uçaklarla büyük şirketin işverenleri, özel uçaklarla indiler. İstanbul’daki iş forumunda Sayın Başbakan Recep Tayyip Erdoğan bana İktisat Bakanı olarak sordu. Benden ne istiyorsunuz? Ben de dedim ki sayın başbakan takdir sizindir. Balkanlar münasebetiyle Kuzey Makedonya Türkiye için bir Avrupa kapısıdır. Bizim bu kapıyı açık tutmamız gerekiyor. Biz Kuzey Makedonya’ya Türk işadamlarının yatırımlarını görmek istiyoruz. Sayın başbakan benim bu talebimle Türk İşadamlarına Kuzey Makedonya’ya yatırım yapma davetinde bulundu. Birinci olarak TAV Şirketi Kuzey Makedonya’ya gelerek havaalanını yeniledi, öbür şirketler geldi bölgemize yatırım yaptı. O vakte kadar Türkiye’nin imajı Balkanlarda ve Kuzey Makedonya da berbat bir durumdaydı.Taşeron şirketler geliyordu, büyük şirketlerin gelmesiyle Türkiye’nin imajı düzeldi ve şu an Kuzey Makedonya daki halklar bugün Türkiye’yi dost ve kardeş ülke olarak görüyor ve sempati ile bakıyorlar. Türkiye’den daha fazla beklentileri var. Malum her yerde olduğu üzere Kuzey Makedonya Cumhuriyeti Devleti büyük bir ekonomik kriz yaşıyor. Yunanistan ile de bir isim meşakkati yaşıyor, şu an komşumuz Bulgaristan bize sizi tanıyoruz, siz Makedon değilsiniz Bulgarsınız diyor. Bunun meşakkatini yaşıyoruz Kuzey Makedonya olarak. Kuzey Makedonya biliyorsunuz AB’ye aday bir ülkedir. Büyük bir ülke değiliz 2 milyon nüfusu olan bir ülkeyiz. Kuzey Makedonya AB’ye fazla bir yük olmaz. Biz umarız ki Kuzey Makedonya en kısa müddette AB üyesi olur.
- Türkçe’nin resmi lisan olması sizin zamanınzda gerçekleşmiş. Birazda bu mevzuda bahseder misiniz?
Bu hususta bir önerge verdim. 2006 yılında milletvekili olduğumda Kuzey Makedonya Türk Demokratik Partisi Genel Lideri Kenan Hasip ve ben 2 milletvekili ile Türkleri temsil ediyorduk. Partimizin 2 milletvekili olmasına karşın biz bir önerge verdik. Ulusal bayram olarak kazandırmak istedik, Kuzey Makedonya Parlemontası’nda 220 milletvekili vardı. Bu önergenin yasalaşması için çoğunluğu almak zorunda idik. Biz o devir muhalefette olmamıza karşın, başka milletvekili arkadaşlarımızla kurduğumuz diyaloglarla onların da olurunu aldık, onları inandırdık ve oy çoğunluğuyla o maddeyi geçirdik. Türkler için bir Ulusal bayram kazandırmış olduk. Bunun ismi da eğitim bayramı oldu. Hiç kimseyi incitmeden ne sağını ne solunu incitmeden Türklerin bizim vermiş olduğumuz önergemiz ile Türklere bir ulusal bayram kazandırmış olduk. Bu ne demek oluyor, O gün kamuda çalışan Türkler işe gitmiyor, bayram müsaadesi yapıyorlar. Okullarda ise 23 Nisan üzere burada bayram havası yaşanıyor. Kutlama oluyor. Bu da anayasamızda yer alıyor. Anayasamızda yer alması Kuzey Makedonya da Türklerin var olması demektir. Bu bizim için çok çok kıymetlidir. Her 21 Aralık Türklerin ulusal bayramı olarak kutlanır. Türklere orada bir bayram ikram ettik. Bu devam ediyor.
- Makedonya’dan Türkiye’ye bakış açınız nedir? Makedonya’dan Türkiye nasıl görünüyor.
Türkiye Cumhuriyeti Devleti bizim anavatanımızdır. Biz her vakit anavatanımızın yanında yer aldık. Yer almaya da devam ediyoruz. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin gelişmesi, büyümesi, bizim orada yolda sokakta yürüyüşümüzü de değiştirir. Çok gururluyuz,Türkiye Cumhuriyeti Devleti güçlü devlettir. Her vakit şu dualarımızı da ediyoruz. Allah sizlere ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ne zeval vermesin. Bu ekonomik krizler yalnız Türkiye’de değil, dünyanın her yerinde var. Almanya’da ekonomik kriz yaşanıyor. İngiltere daha makûs durumda şu an. Ben umarım ki başta sayın cumhurbaşkanı olmak üzere bakan arkadaşlar en kısa bir biçimde 2 yıl içerisinde bu ekonomik krizler çözülecek üzere görünüyor. Makedon halkı Türkiye’ye karşı çok büyük bir sempati ile bakıyor. Türkiye Cunhuriyeti Devleti’nden çok büyük bir beklentileri var. Bizim dost ve kardeş ülkemizdir. Kuzey Makedonya’yı tanıyan birinci devlet Türkiye Cumhuriyeti Devleti olmuştur. Kuzey Makedonya’nın NATO’ya girmesine Türkiye öncülük yapmıştır. Buna benzeri yardımlar ve yatırımlar yapmıştır.
- Keşan’da bir park yapıldı Yüceller Parkı için neler söyleyeceksiniz?
Bunlar 1944’te maalesef kurban verdiğimiz 4 Türk kardeşimiz, Bunlar külliyen Türkiye için çalışan arkadaşlarımızdı. 2.Dünya Savaşı’ndan sonra bu arkadaşlarımız tabiri caizse kurban gitmişlerdir. 4’ü maalesef idam edilmiştir. Bir orta bu çok ön plana çıkmamıştır. Yavaş yavaş Yücelcileri ön plana çıkarmaya başladık. Sağolsun Tarık Uysal başkanımızda burada bir park yaptırmış, o Yücelcilerin ismi verilmiş parka Bu bizler için gurur verici bir olaydır. Bu işe öncülük yapan Tarık liderimize ve takviye veren bütün arkadaşlarımıza teşekkür ederiz. Bu arkadaşlarımızın ruhları şad, yerleri cennet olsun. Canlarını Türklük için vermişlerdir. Bizler orada iki şey için gayret veriyoruz. Dinimizi ve lisanımızı yaşatmaya uğraş ediyoruz. Çok şükür çok şeyler elde ettik. Mesela Batı Trakya’yı Bulgaristan’ı kıyaslarsanız biz bu ülkelerden çok çok öndeyiz Kuzey Makedonya olarak. Türklere bir ulusal bayram çıkardık, bakanlık dönemimde 14 Milyon Euro’luk bir proje geçirdim. Hukuksal kişi olarak Türkleri kendi tiyatrolarına kavuşturduk. Dünyada öteki yerde bunu bulamazsınız. Türklerin kendi ulusal bir tiyatrosu olacak, inşaatı devam ediyor hala, bu da bizim için gurur verici bir şeydir.
Kendi Türkçe harflerimiz ile kimlik dokümanlarımızı, pasaportlarımıza orjinal Latin alfabesi ile bizim alfabemizle yazdırabiliyoruz. Bunlar vaktimizde geçen birtakım maddelerdir. Gençlerimize bizim vaktimizde 1700 işyeri sağladık. Bugün her dalda hangi bakanlığa giderseniz gidin kesinlikle karşınıza beğenilen geldin diyen gençlerimizi bulabilirsiniz. Bu da bizim için gurur verici bir olaydır. Bizim devrimizde Türkçe imtihanlar açtık, Doğu Makedonya bu hususta biraz daha sorunlu bir bölge. Daha yoksul genelde Türk toplumun yüzde 40’ı Doğu Makedonya da yaşıyor. Bu bölgedeki Türklerin problemleri çoktu. Okulları, suları, yolları yoktu, mescitleri çalışmıyordu. Bu sıkıntıları yavaş yavaş çözdük. Lokal idare seçimlerinde desteklediğimiz partilerden bu meseleleri çözmelerini istedik. Çocuklarımız okumaya başladı, Kuzey Makedonya’dan bir çok çocuğumuz Türkiye’de üniversite eğitimlerini sürdürüyor. Vazifem bitse de her vakit halkın yanında olmaya uğraş ediyorum.
- Makedonya’nın bir eski devlet bakanı olarak Keşanlılara ve bölge halkına bildiriniz nedir?
Bütün Keşanlı kardeşlerimize sevgilerimizi hürmetlerimizi sunuyorum.Türkiye Cumhuriyeti Devleti bizim kalbimize taht kurmuş bir ülkedir. Her vakit çok yakından takip ediyoruz. Elbette bu ekonomik krizler geçecek. Ülkelerine sahip çıksınlar, birlik, beraberliği sağlasınlar. Balkanlarda 600 seneye Osmanlı hakimiyeti vardı. Osmanlı 1912’lerde çıktı şimdiden sonra sizden almış olduğumuz bir emanetimiz vardır. Bizler de o emanete hiçbir vakit ihanet etmedik. Hala misyon başındayız. Her ne kadar ezalar yaşasak da mümkün mertebe bunun uğraşını veriyoruz. Tüm Keşan halkına herkese şunu diyorum. Hangi partinin mensupları olursa olsunlar, birlik beraberlik içerisinde olsunlar. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ne sahip çıksınlar. Balkanlardaki Türk halkı bu devletten her vakit takviye bekliyor.