Covid-19’a yakalanan çoğu kişi 2 ay içinde tamamen iyileşebilir. Ancak bazı kişiler de belirtiler daha uzun süre devam eder. Bu belirtiler bazen o kadar şiddetli olabilir ki, kişinin normal bir yaşama dönmesini engeller. Bu durum, uzun covid sendromu veya post covid-19 sendromu olarak ifade edilir.
Enfeksiyondan sonra devam eden bu durum, bir dizi belirtiye neden olur. Uzun covid sendromu, bazı ciddi sağlık sonuçlarına yol açabilecek bir sorundur.
Uzun covid sendromu nedir?
Uzun covid, iyileşmeden ve dolayısıyla virüsün vücuttan atılmasından sonra kişiyi birçok yönden zayıflatabilen bir sendromdur.
Ortaya çıkan rahatsızlıkların kalıcılığının süresinin, hastalık sırasında aynı durumların yoğunluğuyla bağlantılı olduğu düşünülüyor. Ancak, covid-19 enfeksiyonunu hafif olarak atlatan kişilerde bile uzun vadeli sorunlar gelişebiliyor.
Belirtiler hastalığın on ikinci haftasından sonra bile ortaya çıkarsa bu durum uzun covid sendromu olarak adlandırılıyor.
Herhangi bir uzun vadeli etkiyi en kısa sürede belirlemek çok önemlidir. Virüs artık mevcut olmasa bile, enfeksiyondan iyileştikten sonra bile kalıcı semptom ve bozuklukları olan hastalar mutlaka izlenmelidir.
Uzun covid sendromunun en yaygın rahatsızlıkları nelerdir?
Uzun covid sedromu çeşitli rahatsızlıklara neden olabilir. Virüs veya hastalığın neden olduğu vücut organlarına doğrudan zarar, sinir sisteminin etkileri ve bozulması veya virüsü ortadan kaldırmak için bir tür bağışıklık tepkisini tetikleyen ve vücudun organlarına ve dokularına da yanlışlıkla saldırarak onlara zarar veren bağışıklık sisteminin anormal tepkisi çeşitli sağlık sorunlarını tetikleyebilir.
Ağustos 2020’de Covid-19’dan iyileşen hastaların yalnızca yüzde 10’u uzun covid sendromundan etkilenirken, daha yakın tarihli tahminler, haftalar veya aylar sonra bile iyileşen kişilerin yüzde 50’sinin etkilendiğini gösteriyor.
Nature Medicine’de yayınlanan bir çalışmada, belirtilerin süresiyle ilgili olarak, covid-19 enfeksiyonundan iyileşen 4 binden fazla hastayı analiz ederek şu sonuca vardı:
– Çalışmaya katılan kişilerin yüzde 13’ü 28 günden uzun süredir uzun süreli covid-19 semptomlarına sahipti,
– 8 haftadan fazla yüzde 5,
– 12 haftadan fazla %2.
Uzun Covid belirtileri
Uzun covid sendromu belirtileri birden fazla organı etkileyebilir. Doğrudan virüsten mi yoksa enfeksiyonun oluşturduğu hasardan mı yoksa travmadan mı kaynaklandığı hala belirsizdir.
En sık görülen belirti yorgunluktur, bunu tat ve koku kaybı izler. Çok sık bildirilen bir başka belirtide sürekli yorgunluk hissine ek olarak hafıza ve konsantrasyon sorunları ile karakterize bir durum olan zihinsel sistir. Bu, çoğu durumda bir enfeksiyondan sonra kendini gösteren kronik yorgunluk sendromu olarak bilinir. Ancak, bu durumun gelişiminin altında yatan mekanizmalar henüz tam olarak anlaşılmamıştır.
Genel olarak uzun covid sendromunda aşağıdaki belirtiler görülebiliyor:
– Baş dönmesi,
– Baş ağrısı,
– Uyku zorluğu,
– Nefes darlığı,
– Çarpıntı ve düzensiz kalp atışı,
– Anksiyete veya stres gibi nörolojik semptomlar,
– Sindirim sistemi bozuklukları,
– Aşırı terleme,
– Deri döküntüleri,
– Saç dökülmesi,
– Tırnak zayıflığı,
– Kas ağrıları,
– Böbrek sorunları.