Komşu Yunanistan medyasına yansıyan son bilgilere nazaran Mart 2020’den Mart 2022’ye kadar Ege’de 1.000’den fazla yasadışı mülteci geri itme (gönderme) operasyonu, tanınmış araştırma kümesi ‘Forensic Architecture’ ve kardeş kuruluşu ‘Forensis’ (2021’de Berlin’de kuruldu) tarafından kaydedildi ve belgelendi.
Yunanistan hükûmetlerinin ısrarla reddetmeye çalıştığı Ege’deki geri itme olayları kuruluşların bir yılı aşkın müddettir yürüttükleri araştırmanın eseri olarak, sistemli olarak güncellenen çevrimiçi bir platformda yayımlandı.
Mart 2020’den Mart 2022’ye kadar, toplam 27.464 mülteciye ait 1.018 geri gönderme hadisesi kayıtlara geçerken bunlardan 600’ü çapraz denetimden geçirilmiş ve kuşkuya yer bırakmayacak formda belgelendi. İki kuruluş kelam konusu sayılarla ilgili, “Sistematik, yaygın ve düzgün araştırılmış bir insan hayatına kastetme uygulamasının delilleri ortaya çıkıyor” görüşünü öne çıkarıyor.
‘Forensic Architecture’ ve kardeş kuruluşu ‘Forensis’in araştırmasında kullanılan datalar, mültecilerden ve ‘Alarm Phone’ ve ‘Agean Boat Report’ tertibi üzere kuruluşlardan, Frontex bilgi tabanından, Türk Kıyı Güvenlik web sitesinden ve açık kaynak araştırmalarına dayanıyor. Datalar coğrafik pozisyon belirleme ve mekânsal tahlil teknikleriyle çapraz referanslamayla teyit edildi.
1018 YASA DIŞI GERİ GÖNDERME VAKASI
‘Efimerida ton Sintakton’ gazetesinde yer alan ilgili habere nazaran toplamda 27 bin 464 mülteciyi kapsayan 1.018 yasadışı geri gönderme olayının, 600’ü çapraz denetimden geçirilip makul kuşkunun ötesinde belgelendi.
Geri göndermeler (itmeler) sırasında kaydedilen 11 mevt ve 4 kayıp kişinin yanı sıra, Mart 2020’den bu yana Kıyı Güvenlik’in geri itmeler için rutin olarak kullandığı cankurtaran sallarını kullanmadan mültecileri direkt denize attığı 26 hadise da kayıtlara geçmiş durumda.
Araştırma, 16 olayda operasyonların sondan çok uzakta, Yunan suları içinde gerçekleştirildiğini ve “farklı kurumlar ve paydaşlar ortasında yüksek derecede işbirliği olduğunu, bunun da Yunan kıyı şeridine erişimi önlemek için dikkatle tasarlanmış bir sisteme işaret ettiğini” gösteriyor.
FRONTEX’İN ROLÜ
Uluslararası kuruluşların araştırmasına nazaran Avrupa hudutlarının güvenliği için kurulan ve Ege’de faal olan Frontex geri gönderme operasyonunda direkt yer almakta olup, temel olarak gelen teknelerin tespit edilmesi ve Yunan makamlarının uyarılmasından sorumlu.
Frontex ayrıyeten, data tabanına aldatıcı bir terim olan “giriş önleme” ismi altında kaydettiği 417 geri gönderme olayından da haberdar.
‘UTANÇ DUYUYORUM’
Yunanistan’daki muhalif etraflarda ses getiren araştırmayla ilgili olarak ‘Forensic Architecture’ araştırmacısı Stafanos Levidis ‘Efimerida ton Sintakton’ gazetesine şu değerlendirmeyi yaptı:
“Yunanistan’daki geri dönüşler hakkında öğrendiklerimizi yabancı basından ve Efimerida ton Sintakton gazetesi dahîl olmak üzere Yunanistan’daki küçük araştırmacı kümelerden ya da lokal basından öğrendik. Bunun problemli bir durum olduğu açıktır. Bir Yunanistan vatandaşı olarak yaşananlardan büyük utanç ve ıstırap duyuyorum. Tüm bunların medya ve toplumdan karşılık bulan bir reaksiyon olmadan gerçekleştiğini görmek beni iki kat daha fazla üzüyor. Misafirperverliğin ve hareketliliğin global bir sembolü olan Ege, burada karanlık yüzünü gösteriyor. Yunanistan ve Avrupa vatandaşları olarak bu acımasız uygulamanın derhal durdurulmasını talep ediyoruz.”